İş kazası nedeniyle tazminat davası; işçinin çalışmakta olduğu iş yerinde iş ilişkisi nedeniyle geçirmiş olduğu iş kazası sonucu yaralanması veya ölmesine bağlı olarak istenen maddi ve/veya manevi tazminat davasını tanımlar.

İş Kazası Sayılan Haller Nelerdir?

5510 sayılı Kanunun 13’üncü maddesine göre iş kazası;

• Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
• İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle,
• Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
• Bu Kanunun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
• Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özüre uğratan olaydır.”

Buradan şunları çıkartabiliriz:

• İşçinin maruz kaldığı olay eğer iş yerinde gerçekleştiyse işçinin ne şekilde yaralandığına veya öldüğüne bakılmaksızın olayın iş kazası olduğu sonucuna varılır. Örneğin Yargıtay iş yerinde kalp krizi geçiren işçinin iş kazasına uğradığına karar vermiştir.
• İşçi, işverenin talimatıyla iş yeri haricinde bir yere görevli olarak gittiğinde iş haricinde bir şeyle meşgul olurken başına bir şey gelmiş olsa, bu da iş kazası olarak kabul edilir.
• Çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda işçinin başına bir şey gelmesi halinde bu da iş kazası olarak kabul edilecektir.
• İşçinin işverenin tahsis ettiği araç ile işe gidip gelirken başına bir şey gelmesi halinde bu da iş kazası olarak kabul edilecektir. Örneğin; iş yeri servisinin kaza yapması.

İş Kazasının Şartları Nelerdir?

İş kazasında;

• Kazayı geçiren işçinin sigortalı olması,
• 5510 sayılı kanunun 13. Maddesinde belirtilen (yukarıda sayılan) şekilde bir olay gerçekleşmesi,
• Kaza sebebiyle işçinin fiziksel veya psikolojik olarak zarara uğraması,
• İşçinin uğradığı zarar ile meydana gelen zarar arasında bir bağ bulunması gerekmektedir.

İş Kazası Bildirimi

Gerçekleşen kaza, eğer bir iş kazası ise işveren tarafından 3 iş günü içerisinde SGK’ya bildirimde bulunulmalıdır. Kaza işyeri dışında bir yerde gerçekleşmiş ve işveren kazayı çok sonradan öğrendiyse bildirimde bulunma süresi kaza tarihinden itibaren değil kazanın öğrenildiği tarihten itibaren başlar. İşverenin bildirimde bulunmaması halinde kazayı geçiren işçi de bildirimde bulunabilir. Süresi içerisinde iş kazası bildiriminde bulunmayan işverenler için cezai yaptırımlar uygulanır. Ayrıca kaza, ilgili kolluk (polis, jandarma) birimine de haber verilmelidir.

İŞ KAZASI NEDENİYLE İŞÇİNİN YARALANMASI HALİNDE MADDİ TAZMİNAT DAVASI

Türk Borçlar Kanunu’nun 54. Maddesinde iş kazası sonucunda işçinin karşılığını isteyebileceği zararları şu şekilde sayılmıştır:

• Tedavi giderleri

İşçinin iş kazası sonrası tedavi amacıyla yapmış olduğu tüm hastane masrafları, tazminat olarak işçiye ödenecektir.

• Kazanç kaybı (Geçici İş Göremezlik Tazminatı)

İşçinin iş kazası sebebiyle geçici olarak iş göremezliği ortaya çıktıysa bu geçici sürede kaybedilen maddiyatın işçiye tazminat olarak ödenmesi gerekecektir.

• Çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar (Sürekli İş Göremezlik Tazminatı)

İş kazası sebebiyle işçi sürekli olarak iş göremez duruma geldiyse işçinin mahrum kaldığı kazancın tümüyle işçiye tazminat olarak ödenmesi icap edecektir.

• Ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan kayıplar

İş kazası sebebiyle işçinin ilerde kazanması çok yüksek ihtimal olan maddi kazançları zarara uğradıysa uğranılan zararın işverence tazmini gerekecektir.

İŞ KAZASI NEDENİYLE İŞÇİNİN ÖLÜMÜ HALİNDE MADDİ TAZMİNAT DAVASI

Meydana gelen iş kazası sonucu hayatını kaybeden işçinin mirasçıları, yakınları, bakmakla yükümlü olduğu veya destek olduğu kişiler iş kazasında kusurlu olan işverenden maddi tazminat talebinde bulunabilecektir. Türk Borçlar Kanunu’nun 53. maddesinde iş kazası ile işçinin ölmesi halinde istenebilecek zararlar şu şekilde sayılmıştır:

• Cenaze giderleri

İşçi için yapılan tüm cenaze masrafları işverenden tazminat olarak istenebilecektir.

• Ölüm hemen gerçekleşmemişse tedavi giderleri ile çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar

İş kazası ile işçi hemen ölmemiş, örneğin 2 ay hastanede yoğun bakımda kalmış olabilir. Bu durumda bu 2 aylık süreçte yapılan tüm tedavi masrafları ve işçinin çalışamaması sebebiyle uğranılan zararlar tazminat olarak istenebilecektir.

• Ölenin desteğinden yoksun kalan kişilerin bu sebeple uğradıkları kayıplar (Destekten yoksun kalma tazminatı)

İşçinin iş kazası ile ölmesi neticesinde yaşamında onun desteğinden yararlanan mirasçıları, yakınları, bakmakla yükümlü olunan veya destek olunan kişiler kendilerine gelecek olan desteğin kesilmesi sebebiyle işverenden destekten yoksun kalma tazminatı isteyebileceklerdir.

İŞ KAZASI NEDENİYLE MANEVİ TAZMİNAT DAVASI

İş kazasına uğrayan işçi açısından maddi tazminat ile birlikte manevi tazminat isteminde de bulunulabilir. Türk Borçlar Kanunu’nun 54. maddesinde;

“Hâkim, bir kimsenin bedensel bütünlüğünün zedelenmesi durumunda, olayın özelliklerini göz önünde tutarak, zarar görene uygun bir miktar paranın manevi tazminat olarak ödenmesine karar verebilir.

Ağır bedensel zarar veya ölüm hâlinde, zarar görenin veya ölenin yakınlarına da manevi tazminat olarak uygun bir miktar paranın ödenmesine karar verilebilir.”

şeklinde belirtilmiştir.

Kanunda manevi tazminatın ne şekilde hesaplanacağını gösteren bir formül yoktur. Manevi tazminatın miktarı aşağıdaki kriterler değerlendirilerek hesaplanır:

• Somut durumun özellikleri,
• Tarafların mali durumları,
• Tarafların olaydaki kusurlarının ağırlığı (kusur oranları),
• Meydana gelen manevi zararın büyüklüğü (Örneğin, ölüm, yaralanma veya sadece üzüntü duyulması),
• Olay tarihi itibariyle paranın satın alma gücü.

Manevi tazminat bakımından en önemli kriter; tazminat, sorumlusunu fakirleştirmemeli, alacaklısını da zenginleştirmemelidir.

İş Kazası Nedeniyle Tazminat Davalarında Görevli ve Yetkili Mahkeme Neresidir?

İş kazası nedeniyle tazminat davalarına bakmakla görevli olan mahkeme iş mahkemeleridir.

İş kazası nedeniyle tazminat davalarına bakmakla yetkili olan mahkeme ise şu kriterlere göre belirlenir:

• İş kazalarında genel yetkili mahkeme, davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesidir. Davalı birden fazla ise bunlardan birinin yerleşim yeri mahkemesi de yetkilidir.
• İş kazasının veya zararın meydana geldiği yerin iş mahkemesi de iş kazalarından kaynaklanan maddi ve manevi tazminat davalarına bakmaya yetkilidir.
• İş kazası nedeniyle maluliyete uğrayan işçinin veya ölüm gerçekleşmişse ölen işçinin davacı yakınlarının yerleşim yeri iş mahkemesi de yetkilidir.

İş Kazası Nedeniyle Açılacak Tazminat Davasında Zamanaşımı Ne Kadardır?

• İş kazasına uğrayan işçi, kazanın meydana geldiği tarihten itibaren 10 yıllık süre içerisinde işverene karşı tazminat davası açabilecektir.
• İş kazası nedeniyle bir ceza davası açılmışsa ve ceza davasının dava zamanaşımı süresi daha fazla ise iş kazası nedeniyle tazminat davalarında ceza zamanaşımı süresi uygulanır. Örneğin iş kazası işçinin ölümüne sebep olduysa, taksirle öldürme suçunun ceza davası zamanaşımı süresi 15 yıl olduğundan iş kazası nedeniyle tazminat davasının zamanaşımı süresi de 15 yıl olarak kabul edilecektir. Ancak ceza davası zamanaşımı süresinin 10 yıllık genel dava zamanaşımı süresinden kısa (örneğin 8 yıl) olması halinde 10 yıllık genel zamanaşımı süresi uygulanacaktır.
• İş kazası sebebiyle oluşan yaralanmalarda maluliyetin hemen tespiti mümkün olmuyorsa maluliyetin kesin olarak tespit olunduğu son rapor tarihinden itibaren iş kazası nedeniyle tazminat davasının zamanaşımı süresi işlemeye başlayacaktır.

İş Kazası Nedeniyle Tazminat Davası Ne Kadar Sürer?

Davaya konu iş kazasının yaralanmalı mı yoksa ölümlü mü neticelendiğine göre dava süresi değişebilmektedir.

Yaralanmalı sonuçlanan iş kazalarında maluliyetin (iş göremezliğin) tespiti gerektiğinden, davalı tarafın da davayı uzatmak niyetiyle yapacağı itirazlar, bekletici mesele yapılabilecek davalar (maluliyetin tespiti davası) gibi sebeplerle yargılama uzayabilmekte ve ortalama 4-5 yılda sonuçlanmaktadır.

Ölümlü iş kazalarında ise yargılama ortalama olarak 2-3 yılda sonuçlanmaktadır.

Avukat Olmadan İş Kazası Nedeniyle Tazminat Davası Açabilir miyim?

Avukatınız bulunmadan da bu davayı açmanız mümkündür ancak her işte olduğu gibi dava açarken de işin uzmanından destek almakta fayda vardır, zarar yoktur. İş kazası; kaza anı yapılması gereken işlemler, kazanın bildirimi, iş kazasının tespiti, kusur oranının belirlenmesi, işverene başvuru, arabuluculuk süreci, gerektiğinde sigorta şirketine başvuru, davanın açılması, dilekçelerin yazılması, duruşmaların takibi, bilirkişi raporuna karşı beyanda bulunulması, varsa tanıkların dinletilmesi, karara karşı kanun yollarına başvurulması, kararın icrası gibi aşamaların tamamında hukuki destek gerektirmektedir. Dolayısıyla iş kazası ile ilgili yapılacak tüm işlemlerde bu alanda uzman bir avukattan destek almanız hukuki menfaatinizin zarar görmemesi adına önem arz etmektedir.

Av. M. Faruk Kozoğlu